۲- انواع اتصالات در پایپینگ (لوله کشی) با جوش سوکت

محل استفاده: برای خطوط انتقال مواد اشتعال زا، سمی، خورنده و گران قیمت هنگامی که عدم نشتی مهم باشد. همچنین برای خطوط بخار با فشار ۳۰۰ تا psi 600 و گاهی psi 150 به کار می رود.

مزایای اتصال :

۱- هم مرکز کردن و تنظیم در خطوط لوله کوچک آسان تر از جوش لب به لب است، به طوری که احتیاج به خال جوش ندارد.

۲- فلز جوش وارد هسته لوله و جریان سیال نمیگردد.

۳- اگربه طور صحیح ساخته شود، هرگز نشتی ندارد.

معایب اتصال :

۱- فاصله ای به اندازه یک شانزدهم اینچ در اتصال وجود دارد و باعث به تله افتادن مایع در آن می شود.

۲-     طبق استاندارد ANSI B 31.1 1989 اگر ارتعاشات قابل توجه باشد یا خوردگی درز مورد انتظار باشد، استفاده از این اتصال مجاز نیست.

روش ایجاد اتصال:

انتهای لوله باید تخت باشد و سپس در درون اتصالات، شیر، فلنج و … قرار گیرد و دور آن جوشکاری فیلت انجام شود.

اتصالات همچون زانویی (Elbow)، کاهنده ها وافزاینده ها (Reducer, Expander)، Latrolet، Elbolet، cross، Tee و … در انواع سیستم ها مشترکاً مورد استفاده قرار میگیرند و مجددا توضیح آنها آورده نمیشود.

اتصال Full Coupling

به اختصار Coupling نامیده می شود و برای اتصال لوله به لوله دیگر یا Swage ، Nipple و … بکار میرود. معمولا برای لوله های زیر ۲ اینچ می باشد.

اتصال Swaged Nipples

این اتصال دارای دو نوع میباشد. در نوع اول که در سایزهای مختلف ساخته می شود، دو انتهای آن تخت میباشد (Plain Both Ends) و برای اتصال سوکت دو طرفه به کار میرود. در نوع دوم سطح بزرگتر برای جوش Butt-Weld پخ زده شده (Beveled Large End , BLE) و سر کوچکتر برای وارد (Plain Small End, PSE) شدن به فیتینگ بعدی و اتصال سوکت، تخت میباشد.

اتصال Half Coupling

از Full-Coupling جهت انشعاب گیری یا اتصال به مخازن استفاده نمی شود، زیرا Half-Coupling ضمن داشتن همان طول مقاوم تر است . بنابر این امکان انشعاب گیری ۹۰ درجه از لوله بزرگتر یا مخزن را ایجاد می کند.

اتصال Sockolet

برای ایجاد شاخه ۹۰ درجه با قطر مساوی یا قطر کمتر بر روی لوله ها به کار برده میشود. نوعی از آن با کف تخت برای ایجاد شاخه بر روی Cap لوله ها یا سرمخازن موجود میباشد.

اتصال Nipolet

مشابه به Sockolet است که دارای سطح تخت فوقانی است و توسط جوش سوکت به اتصال بعدی که معمولا شیر میباشد متصل میگردد.

۳- اتصالات مورد استفاده در سیستم پایپینگ پیچی (Screwed System)

محل استفاده : برای خطوط سرویس و پروسه های کوچک لوله کشی و فرآیند های کم اهمیت به کار میرود.

مزایای اتصال: 

۱- به سادگی توسط لوله و اتصالات در سایت ساخته میشود.

۲- در جاهایی که مواد اشتعال زا وجود دارند، خطر آتش سوزی از بابت جوشکاری را به حداقل میرساند.

معایب اتصال:

۱- طبق استاندارد ANSI B31.1-1989 اگر فرسودگی زیاد و خوردگی درزی مورد انتظار باشد و شوک و ارتعاشات وجود داشته باشد، استفاده از آن مجاز نیست. همچنین برای دمای بالاتر از ۶۲۵ درجه فارنهایت مجاز نیست.

۲- امکان نشتی از اتصالات وجود دارد.

۳- ممکن است جوشکاری آب بندی نیاز داشته باشد.

۴- مقاومت لوله به دلیل ایجاد رزوه بر روی آن کاهش مییابد.

لوله و اتصالات ساخته شده از جنس چدن یا آهن نرم برای لوله کشی ساختمان ها به کار میروند. معمولا اتصالات و فیتینگ های گالوانیزه از کلاس ۱۵۰ و ۳۰۰ برای لوله کشی آب آشامیدنی و خطوط هوا در کاربردهای صنعتی به کار میروند. در فرآیندهای صنعتی اتصالات ساخته شده از فولاد فورج نسبت به آهن نرم یا چدن ترجیح داده میشود. اگر چه نرخ فشار و دمای اتصالات از جنس آهن نرم مناسب میباشد، ولی فولاد فورج دارای خواص مکانیکی قوی تری میباشد. جهت ساده سازی مشخصات مواد، نقشه کشی، چک کردن، خریداری و انبار داری و نیز مسائل اقتصادی ترجیح داده می شود که تنوع اتصالات پیچی به حداقل رسانده شود.

در این بخش نیز از توضیح اتصالات اضافی خودداری میکنیم.

اتصالات به کار رفته در این زمینه به شرح زیر میباشد.

اتصال Nipples

برای اتصال شیرها، Strainer ها، union ها فیتینگها و … بکار برده میشود. معمولا یک تکه لوله است که یا سراسر حدیده شده است (Close Nipple) یا دو انتهای آن حدیده شده است (Threaded Both End, ‘TBE) یا یک طرف آن تخت است و سمت دیگر آن دندانه دار شده است (Plain One End, Threaded One End, ‘POE، TOE) . این فیتینگ در طول های مختلف ساخته می شود.

اتصال Tank Nipple

برای برقراری اتصال پیچی به یک مخزن بدون فشار یا در فشار کم استفاده میشود. طول کلی آن حدود ۶ اینچ است که دو طول استاندارد دندانه دار در هر طرف آن وجود دارد و توسط دو Locknut به بدنه مخزن متصل میگردد.

اتصال Union

با این فیتینگ و اتصال میتوان به سادگی قطعات لوله را به یکدیگر و به شیرها و مخازن متصل نمود و قابلیت باز کردن مجدد آن در همان نقطه نیز وجود دارد. یک مثال معمول آن، استفاده در کنار پمپ ها و شیرها میباشد که این امکان را فراهم میکند که برای تعمیر و نگهداری به راحتی باز گردند. همچنین هر خروجی از مخزن باید یک Union بین شیر و منبع داشته باشد تا به راحتی بتوان لوله کشی را از مخزن جدا کرد.

اتصال Hexagon Bushing

برای اتصال یک لوله کوچک به یک فیتینگ یا نازل بزرگتر مورد استفاده قرار میگیرد. این اتصال دارای کاربرد زیادی در صنایع لوله کشی میباشد. با سوراخ کاری و قلاویز کاری قطعات فورج شده می توان این اتصال کاهنده را با هر میزان کاهندگی تولید نمود. این فیتینگ معمولا برای سرویس های با فشار بالا استفاده نمیشود.

اتصال Thredolet

برای ایجاد یک اتصال ۹۰ درجه به صورت کامل (Full) یا کاهنده بر روی لوله به کار میرود. این اتصال با پایه مسطح برای ایجاد شاخه بر روی کپ های لوله یا کلاهک مخازن بکار میرود.

انواع رزوه لوله ها

در استاندارد ANSI ASME B1.20.1 دندانه های لوله برای کاربرد های مختلف تعریف شده است. این دندانه ها به صورت راست (Straight) یا مایل (Tapered) میباشند. برای یک سایز نامی لوله، تعداد دندانه ها در واحد طول برای رزوه راست یا مایل برابر است. اکثر اتصالات لوله ای با دندانه های مایل ساخته میشوند. دندانه های مایل و مایل-راست با استفاده از روغن آب بندی (Dope : ماده ای که بر روی دندانه ها کشیده شده و باعث روانکاری و آببندی لوله میگردد) یا نوارهای پلاستیکی (تفلون) کاملاً آببندی میگردد. اما دندانه های راست معمولاً با استفاده از واشر و مهره بستی (Locknut) آببندی میشوند.

در استاندارد ANSI B1.20.3 دندانه های با آب بند خشک Dry Seal تعریف شده اند. این دندانه ها بدون استفاده از تفلون یا روغن آب بندی در برابر فشار خط آب بندی می شود. این دندانه های بهینه از یک نوک تیز و یک پایه تخت تشکیل شده است. این موضوع باعث تداخل و تماس فلز بافلز گردیده و آببندی را ایجاد میکند.

علاتمی که برای مشخص کردن خصوصیات دندانه ها بکار میرود بدین ترتیب است:

N : American National Standard Thread Form P :Pipe

T :Taper

C : Coupling F :Fuel & Oil

H :House Coupling I : Intermediate

L : Locknut

M : Mechanical

R : Railing Fittings

S :Straight

(NPTF تنها نوعی است که آب بندی کامل خطوط پر فشار را تضمین می کند. اگر محدودیتی در استفاده از روغن آب بندی وجود نداشته باشد، بهتر است جهت بالا بردن میزان آب بندی و کاستن از خوردگی رزوه ها در تمامی مواد از آن استفاده نمود.)

در این پست و بخش قبلی آن انواع اتصالات در پایپینگ (لوله کشی صنعتی) و سیستم های But-welded یا جوش لب به لب، سیستم جوش سوکتی یا Socket-welded و سیستم پیچی یا Screwed استفاده میشود را برای شما آماده کرده بودیم. برای آشنایی با اجزای دیگری که در سیستم پایپینگ مورد استفاده قرار میگیرند با ما همراه باشید و از باقی پست ها دیدن فرمایید.