در این مقاله که بخش دوم لوله کشی آب مصرفی ساختمان میباشد قصد داریم تا شما عزیزان را بیشتر با این مبحث مهم در تاسیسات ساختمان آشنا کنیم.
در این بخش با استاندارد لوله ها، اتصالات، شیرها و باقی مصالحی که در لوله کشی آب مصرفی ساختمان مورد استفاده قرار میگیرد و نحوه انتخاب آنها صحبت کنیم.
لوله پلیکا و اتصالات ستاره پلیمر گلپایگان (امپراطور گلپایگان)
انتخاب مصالح برای لوله کشی آب مصرفی ساختمان
- مصالح لوله کشی آب مصرفی ساختمان (لوله کشی آب سرد و آب گرم مصرفی) در داخل ساختمان (یا ملک) باید با رعایت الزامات مندرج در “انتخاب مصالح” انتخاب و کنترل شود.
- روی هر شاخه از لوله و هر قطعه از اجزای لوله کشی مانند فیتینگ، فلنج و شیر باید علامت کارخانه سازنده و استاندارد مورد تاییدی که لوله و قطعه مورد نظر بر طبق آن ساخته و آزمایش شده است، به صورت ریختگی، برجسته یا مهر پاک نشدنی نقش شده باشد.
- استفاده از مصالح کار کرده، آسیب دیده و معیوب مجاز نیست.
- مصالح لوله کشی باید در برابر اثر خوردگی و تغییر کیفیت، ناشی از اثر آب مصرفی که از شبکه آب شهری به ساختمان (یا ملک) انشعاب میدهد، مقاوم باشد.
- مصالح لوله کشی توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی نباید بیش از ۸ درصد سرب داشته باشد.
- موادی که برای آب بندی در اتصال دنده ای، روی دنده ها اضافه میشود، نباید سرب داشته باشد.
- مصالح لوله کشی نباید بر کیفیت آب آشامیدنی اثر زیانآور داشته باشد و نباید رنگ، طعم و بوی آن را تغییر دهد.
حداکثر فشار و دمای کار مجاز در لوله کشی آب مصرفی ساختمان
- حداکثر فشار کار مجاز اجزای لوله کشی (لوله، فیتینگ، فلنج، شیر و دیگر اجزای لوله کشی) توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی در دمای کار ۶۰ درجه سلسیوس (۱۴۰ درجه فارنهایت)، نباید از بار ( ۱۵۰ پوند بر اینچ مربع) کمتر باشد.
- به منظور صرفه جویی در مصرف انرژی و جلوگیری از خوردگی در لوله ها، دمای آب گرم مصرفی نباید از ۶۰ درجه سلسیوس (۱۴۰درجه فارنهایت) بیشتر باشد.
- عمر مفید لوله و دیگر اجزای لوله کشی در شرایط کارکرد ارایه شده در جدول زیر ، سر جمع نباید از ۵۰ سال کمتر باشد.
انتخاب لوله های آب مصرفی
الف) لوله های فلزی
- لوله های فلزی مورد استفاده در سیستم لوله کشی آب مصرفی ساختمان باید مطابق یکی از استانداردهای جدول “۱” (بالا) باشد.
- لوله های مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول “۲” باید از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 نیز تطابق داشته باشد.
- انتخاب لوله های فلزی از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جداره، اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای تعیین شده در جدول زیر باشد.
- برای شرایط کار عادی “لوله وزن متوسط” و برای شرایط کار سخت “لوله سنگین” باید انتخاب شود.
ب) لوله های غیر فلزی تک لایه
- لوله های غیر فلزی تک لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول شماره “3” باشد.
- لوله های غیر فلزی تک لایه مورد استفاده در لوله گشی آب مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول” ۳″، باید از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 و DVGW نیز تطابق داشته باشد.
- انتخاب لوله های غیر فلزی تک لایه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جداره ، اندازه و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مشخص شده در جدول “3” باشد.
پ) لوله های چند لایه
- لوله های چند لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول شماره “۴” باشد.
- لوله های چند لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول “۴” باید از نظر بهداشتی با NSF61 نیز تطابق داشته باشد.
- انتخاب لوله های چند لایه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جداره ، اندازه و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مشخص شده در جدول “۴” باشد.
انتخاب فیتینگ و اتصالات برای لوله های آب مصرفی
- فیتینگ هایی که در لوله کشی آب مصرفی در داخل ساختمان به کار میرود باید از نظر جنس، اندازه، ضخامت جداره و دیگر مشخصات با لوله ها مطابقت داشته باشد و برای کار با لوله های انتخاب شده مناسب باشد.
- فیتینگ ها باید علاوه بر تطابق با استاندارد هایی که در قسمتهای بعدی به آنها اشاره شده، از نظر بهداشتی با NSF61 نیز تطابق داشته باشد.
- در صورت استفاده از مهره ماسوره، انتخاب مهره ماسوره باید از نوعی باشد که سطح آب بند بین دو قطعه آن مخروطی یا تخم مرغی باشد. کاربرد مهره ماسوره هایی که سطح آب بند آنها صفحه صاف عمود بر محور باشد، مجاز نیست.
- فیتینگ هایی (اتصالاتی) که در لوله کشی فولادی گالوانیزه استفاده میشود باید از نوع چدنی چکش خوار یا فولادی دنده ای گالوانیزه و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
- انتخاب فیتینگ یا اتصال ساخته شده از چدن چکش خوار یا فیتینگ های فولادی دنده ای گالوانیزه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جداره، اندازه، مشخصات دنده و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
- اتصالاتی که در لوله کشی مسی استفاده میشود باید از نوع مسی یا آلیاژهای مس، مناسب برای اتصال لحیمی مویینگی یا اتصال فیتینگ فشاری و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
| ۲۰۱۶ | ISO |
| ۱۲۵۴ -۱,۲,۳,۴,۵ | EN |
| B16.18 – B16.26 | ASME |
- انتخاب فیتینگ مسی یا آلیاژهای مس از استاندارهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
- فیتینگ هایی که در لوله کشی پلاستیکی توزیع آب سرد و گرم مصرفی داخل ساختمان به کار میروند، باید از نظر بهداشتی، شرایط دما و فشار کار، برای اتصال به لوله پلاستیکی انتخاب شده مناسب باشند.
- اتصالاتی که در لوله کشی پلی اتیلن مشبک تک لایه (PEX) به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند.
| ۱۵۸۷۵, ۱۰۵۰۸ | ISO |
| F877, F1807, F1865, F1960, F1961,F2080,F2098, F2159 | ANSI/ASTM |
| B137 | CAN/CSA |
- اتصالاتی که در لوله کشی پلی اتیلن مشبک – آلومینیوم – پلی اتیلن مشبک (PEX-AL-PEX) به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
| ۲۱۰۰۳ | ISO |
| F1281 , F1282 , F1974 , F2434 | ANSI/ASTM |
| B137.10 | CAN/CSA |
- اتصالاتی که در لوله کشی تک لایه پلی اتیلن دمای بالا (PE-RT) نوع ۱ و ۲ به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
| ۲۲۳۹۱-۳ | ISO |
| D2609 , D3261 , F1055 , F2735 | ANSI/ASTM |
| B137.10 | CAN/CSA |
- فیتینگ هایی که در لوله کشی پلی اتیلن پنج لایه (PE- RT/ AL/PE-RT) نوع ۱ و ۲ به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
| ۲۱۰۰۳ | ISO |
| F1974 | ANSI/ASTM |
| B137.9, B137.10 | CAN/CSA |
- اتصال هایی که در لوله کشی پلی پروپیلن به کار میروند باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشند:
| ۱۵۸۷۴-۳ | ISO |
| ۱۶۹۶۲-۱۰ | I-DIN |
| ۶۴۱۳-۳ | ISIRI |
مقالات دیگر ما در مورد لوله و اتصالات پلیکا! – دانلود مباحث مقررات ملی ساختمان– نشریه ۱۲۸– شیب لوله کشی فاضلاب– انواع لوله پلیکا – UPVC , CPVC , OPVC و MPVC
- انتخاب اتصالات پلاستیکی از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تایید باشد.
انتخاب فلنج
- فلنج هایی که در لوله کشی فولادی گالوانیزه برای توزیع آب سرد و گرم مصرفی در داخل ساختمان به کار میروند باید از جنس چدنی، چدن چکشخوار یا فولادی گالوانیزه، مخصوص اتصال دندهای بوده و با NSF61 و همچنین با یکی از استانداردهای زیر تطابق داشته باشند:
- انتخاب فلنج چدنی، چدن چکش خوار یا فولادی گالوانیزه، مخصوص اتصال دنده ای، از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع دنده و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
انتخاب شیر (Valve)
- شیر هایی که در لوله کشی توزیع آب سرد و گرم مصرفی به کار میروند باید از نظر جنس، اندازه، نوع دنده، نوع و ابعاد فلنج و دیگر مشخصات برای کاربرد با نوع لوله، فیتینگ و فلنج مناسب باشند.
- شیرها باید از نظر بهداشتی با NSF61 تطابق داشته باشد.
- در لوله کشی های فولادی گالوانیزه، تا قطر ۵۰میلیمتر (2) اینچ، شیرها باید از جنس برنج یا برنز مخصوص اتصال دنده ای باشد. شیرهای به قطر اسمی ۶۵تا ۱۰۰میلیمتر ( ۲۱/۲تا ۴ اینچ) باید از جنس برنج یا برنز مخصوص اتصال دنده ای و یا چدنی مخصوص اتصال فلنجی باشد. شیرهای به قطر اسمی ۱۲۵و ۱۵۰میلیمتر ( ۵و ۶اینچ) باید از جنس چدن و مخصوص اتصال فلنجی باشد.
- در لوله کشی مسی، شیرها باید از جنس برنج یا برنز و مخصوص اتصال دنده ای باشد.
- در لوله کشی پلاستیکی، شیرها باید از جنس برنج یا برنز و مخصوص اتصال دنده ای باشد.
- شیرهای برنجی یا برنزی، مخصوص اتصال دنده ای، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
- انتخاب شیرهای برنجی یا برنزی مخصوص اتصال دنده ای از استانداردهای دیگر، به شرطی مجاز است که از نظر جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع دنده و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
- شیرهای چدنی، مخصوص اتصال فلنجی، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:
- انتخاب شیرهای چدنی مخصوص اتصال فلنجی از استانداردهای دیگر، به شرطی مجاز است که از نظر جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع اتصال و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد
- شیرهای برنجی و برنزی با اتصال دنده ای که در لوله کشی مسی به کار میرود باید طبق یکی از استانداردهای مقرر شده در قسمت (ب) انتخاب فلنج باشد. اتصال این شیرها به لوله مسی از نوع فیتینگ فشاری است و به کمک یک قطعه واسط (برنجی یا برنزی) صورت میگیرد.
اتصالات قابل انعطاف
- اتصالات قابل انعطاف که بین انتهای لوله و شیر برداشت لوازم بهداشتی نصب میشود، باید از نظر بهداشتی با NSF61و همچنین استانداردهای ذکر شده در قسمت “انتخاب فیتینگ” تطابق داشته باشد.
اتصالات
- کلیات
- اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ یا شیر، فیتینگ به فیتینگ یا شیر، در لوله کشی های فولادی گالوانیزه، مسی و پلاستیکی که در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی ساختمان به کار میرود، باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات صورت گیرد.
- همه اتصالات باید در زیر فشار آزمایش پس از نصب، که در صفحه ۶۵ مقررات ملی مبحث ۱۶ مقرر شده است، آب بند و گاز بند و مقاوم باشد.
- پیش از اتصال، دهانه لوله باید در سطح عمود بر محور بریده شود، براده ها و مواد اضافی از لبه های دهانه جدا گردد و داخل لوله از هر گونه مواد اضافی که مانع جریان آب میشود، کاملا پاک و تمیز گردد. دهانه انتهای لوله باید کاملاً باز و سطح مقطع داخلی آن برابر سطح مقطع داخلی لوله یا فیتینگ مورد نظر برای اتصال باشد.
- اتصال در لوله کشی فولادی گالوانیزه
- اتصال اجزای لوله کشی فولادی گالوانیزه تا قطر اسمی ۵۰میلیمتر ( ۲اینچ) باید از نوع اتصال دنده ای باشد.
- در اتصال اجزای لوله کشی فولادی گالوانیزه در قطر های نامی ۶۵ و ۸۰ و ۱۰۰میلیمتر ( ۳ ،۲ ۱/۲و ۴ اینچ)، میتوان از اتصال دنده ای یا فلنجی استفاده کرد.
- اتصال اجزای لوله کشی فولادی گالوانیزه در قطر اسمی ۱۲۵و ۱۵۰ میلیمتر ( ۵و ۶ اینچ) باید از نوع اتصال فلنجی باشد.
- اتصال دنده ای باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
| ۷.۱ | ISO |
| ۱۰۲۲۶-۱ | EN |
| ۱۷۹۸ | ISIRI |
۵. در اتصال فلنجی، جنس فلنج باید چدنی، چدن چکش خوار یا فولادی گالوانیزه از نوع دنده ای و طبق بخش ” انتخاب فلنج” باشد. نوع دنده فلنج باید بر اساس یکی از استانداردهای بخش (ب) بخش انتخاب اتصال انتخاب شود. واشر آب بندی بین دو فلنج متقابل نباید برای آب آشامیدنی اثر زیان آور داشته باشد.
۶. اتصال دنده ای که دنده های آن طبق استانداردهای دیگر باشد، به شرطی مجاز است که از نظر مشخصات و اندازه های دنده طبق یکی از استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
- اتصال در لوله کشی مسی
- در اتصال لحیمی مویینگی سطوح اتصال دو قطعه را باید کاملا تمیز کرد و مفتول لحیم کاری را باید تا دمای ذوب گرم کرد، به طوری که فاصله مویینه بین دو قطعه را در تمام سطوح اتصال (گیر) پر کند.
- در اتصال لحیمی مویینگی، در شرایط عادی، مفتول لحیم کاری باید از نوع نرم باشد. دمای ذوب لحیم کاری نرم باید کمتر از ۴۲۷ درجه سلسیوس ( ۸۰۰ درجه فارنهایت) باشد. مفتول لحیم کاری ممکن است از آلیاژهای قلع – نقره، قلع – مس یا قلع – آنتیموان (95-5) باشد. استفاده از مفتول لحیم کاری که میزان سرب آن بیش از ۰/۲درصد باشد مجاز نیست.
- در اتصال لحیم مویینگی، مفتول لحیمکاری باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:
| ۲۰۱۶ | ISO |
| ۹۴۵۳, ۱۲۵۴ | EN |
| B32, B 16.22 | ASTM |
| ۱۷۰۷ | DIN |
۴. در اتصال فیتینگ فشاری، فیتینگ های انتخابی باید طبق استانداردهای مقرر شده در بخش (پ) “انتخاب فیتینگ” باشد.
۵. در اتصال لحیمی مویینگی و اتصال فیتینگ فشاری، در لوله کشی مسی، استفاده از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که مفتول لحیمکاری و طول اتصال لحیمی و نوع دنده و اندازه آن در اتصال فشاری، طبق استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.
- اتصال در لوله کشی غیر فلزی
- اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ و فیتینگ به فیتینگ در لوله کشی غیر فلزی به دو روش مکانیکی یا جوشی صورت میگیرد.
- اتصال مکانیکی باید از نوع دنده ای یا فشاری باشد. اتصال دنده ای یا فشاری با کمک واسط، از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع، طبق توصیه کارخانه سازنده باید صورت گیرد. نوع اتصال باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:
| ۲۱۰۰۳-۳ | ISO |
| ۱۲۵۰۲ | EN |
| ۸۷۷ | ANSI/ASTM |
۳. اتصال جوشی لوله به لوله و لوله به فیتینگ باید با گرم کردن سطح تماس آنها و یا به کمک چسب مخصوص در سطح تماس آنها صورت گیرد. هر کدام از این دو روش باید مطابق یک استانداردهای معتبر صورت گیرد.
۴. اتصال جوشی یا اتصال مکانیکی لوله های غیر فلزی باید مطابق توصیه کارخانه سازنده صورت گیرد. توصیه کارخانه سازنده باید مطابق یکی از استانداردهای معتبر باشد.
۵. استاندارد فیتینگ مناسب برای لوله های غیر فلزی باید در کارخانه، به صورت نوشته پاک نشدنی روی لوله مشخص شده باشد.
- اتصال دو لوله نا همجنس
- اتصال لوله یا فیتینگ فولادی به لوله یا فیتینگ مسی باید با واسطه یک فیتینگ برنجی یا فیتینگ مورد تأیید دیگر صورت گیرد. اتصال فیتینگ واسط به لوله مسی باید از نوع لحیمی مویینگی یا از نوع فشاری باشد. اتصال فیتینگ برنجی واسط به لوله یا فیتینگ فولادی گالوانیزه، باید از نوع دنده ای باشد.
- اتصال لوله غیر فلزی به لوله یا فیتینگ فولادی یا مسی باید به کمک یک واسط برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع یا واسط مورد تأیید دیگر، صورت گیرد.
