در این مطلب قصد داریم تا شما را با نشریه شماره ۱۲۸ سازمان برنامه و بودجه، مشخصات فنی عمومی کارهای تاسیسات مکانیکی آشنا کنیم. ضوابط اجرایی که در این نشریه آمده است مرجع مهندسان مکانیک و اجرا کارانی است که در این زمینه فعالیت میکنند. نشریه ۱۲۸ و مقررات ملی ساختمان، استانداردهای لازم در زمینه تاسیسات مکانیکی از جمله لوله کشی آب سرد و گرم، لوله کشی فاضلاب، موتورخانه، دتایل های اجرایی و نقشه کشی تاسیسات را در خود جای داده اند. استاندارد IPC (International Plumbing Code) که قبلا در مورد آن صحبت کرده ایم، یکی از مراجع این استاندارد ها در زمینه مباحث لوله کشی فاضلاب میباشد.

لوله پلیکا و اتصالات UPVC ستاره پلیمر گلپایگان (امپراطور گلپایگان) 

دتایل های زیر همگی برگرفته از نشریه ۱۲۸ مشخصات فنی عمومی تاسیسات مکانیکی ساختمان میباشند.

نشریه ۱۲۸ چیست؟

طبق نظام فنی و اجرایی کشور اسـتفاده از ضوابط، معیارها و استانداردها در مراحل پیدایش، مطالعات توجیهی، طراحی پایه و تفصیلی، راه اندازی، تحویل و شـروع بهـره بـرداری طرح ها و پروژه های سرمایه گذاری به لحاظ رعایت جنبه های توجیه فنی و اقتصادی طرح ها، تامین کیفیت طراحی و اجرا (عمر مفیـد ) و کاهش هزینه های نگهداری و بهره برداری از اهمیت ویژه برخوردار می باشد. از این رو دفتر نظام فنی اجرایی تلاش نموده اسـت در راستای تکمیل زنجیره مشخصات فنی عمومی کارهای مختلف به مثابه زیربنای اصلی کارهای اجرایی اقدام نماید.

نشریه شماره ۱۲۸ با عنوان “مشخصـات فنـی عمـومی کارهـای تاسیسات مکانیکی ساختمان “ ، شامل بخش هایی از تاسیسات بهداشتی می باشد که به لحاظ کمی و کیفی بـرای  اولـین بـار در سال ۱۳۷۲، به استناد آیین نامه اجرایی طرح های عمرانی، موضوع ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه، با استفاده از منابع و ماخذ بـه ویـژه استانداردهای ملی و بین المللی تهیه، تدوین و انتشار یافته است. این استاندارد در موازات مقررات ملی ساختمان میباشد.

در ویرایش سوم ضمن بهره گیری از آخرین نشر (version) استانداردها به خصوص استانداردهای اروپای متحد (EN) استفاده از استانداردهای منتشره از سوی موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، همواره مدنظر بوده است.

این مجموعه در شرکت مهندسی پارسامان طرح  توسط آقایان مهندس سیدعلی طاهری و مهندس بهروز علمدار میلانی، زیـر نظر و با هدایت و مشارکت مستقیم آقای مهندس حشمت ا… منصف تهیه و تدوین شده است.

نشریه ۱۲۸ چند فصل است؟

فصل اول نشریه ۱۲۸ یا “مشخصـات فنـی عمـومی تاسیسات مکانیکی ساختمان“ شامل کلیات مباحث تاسیسات گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع است. فصل های دیگر این نشریه به شرح زیر میباشند:

فصل دوم : تاسیسات بهداشتی (دانلود مباحث مقررات ملی ساختمان)

فصل سوم : کانال کشی

فصل چهارم : عایق کاری

فصل پنجم : لوله های ترموپلاستیک

فصل ششم : نقشه های جزییات که شامل دو بخش است

فصل های ۵ (لوله های ترموپلاستیک) و ۶ (نقشه های جزییات و دتایل های اجرایی)، فقط به تاسیسات گرمایی، تعویض هوا و تهویـه مطبـوع اختصاص ندارند و تاسیسات بهداشتی را هم دربر می گیرند.

نشریه ۱۲۸ شامل چه مواردی میشود؟

فصل اول نشریه ۱۲۸ : کلیات

در فصل اول این نشریه در ابتدا در مورد کلیات این فصل و دامنه و حدود کار صحبت شده است

فصل دوم نشریه ۱۲۸ : تاسیسات بهداشتی

در ادامه در بخش دوم در مورد طراحی سیستم های لوله کشی، انتخاب مصالح و تجهیزات، فشار کاری سیستم و …. صحبت شده است. همچنین در مورد انواع لوله های فولادی و مسی و اتصالات آنها در استاندارد های مختلف صحبت شده است.

در ادامه این بخش در مورد فلنج های فولادی در استانداردهای مختلف و انواع شیر ها (Valve) از جمله شیرهای توپی (Ball Valve)، شیرهای پلاگ (Plug Valve)، شیرهای دروازه ای (Gate Valve)، شیرهای سماوری و شیرهای پروانه ای (Butterfly Valve) و انتخاب و کاربرد هریک در تاسیسات صحبت شده است. در انتهای این بخش نیز در مورد بست و تکیه گاه ها و آزمایش نشت لوله ها صحبت شده است

در فصل دوم این نشریه، تاسیسات بهداشتی، در بخش اول و ابتدای بخش دوم مشابه فصل قبل در مورد لوله کشی آب سرد و گرم و لوله های فولادی و مسی و اتصالات آنها در استانداردهای مختلف صحبت شده است. همچنین در مورد فلنج ها و شیرهای مورد استفاده در این سیستم ها صحبت شده است. در ادامه بخش دوم در مورد نکات اجرایی لوله کشی تاسیسات بهداشتی و آزمایش نشت این سیستم صحبت شده است. در بخش سوم در مورد لوله کشی فاضلاب و هواکش است که درباره لوله ها واتصالات UPVC، چدنی، پلی اتیلن و فولادی صحبت شده است. در انتهای این بخش نیز در مورد نکات اجرای این سیستم ها و تست و آزمایش سیستم لوله کشی صحبت شده است.

در بخش چهارم و انتهایی این فصل در مورد لوله کشی آب باران صحبت شده است.

فصل سوم نشریه ۱۲۸ : کانال کشی

فصل سوم این نشریه در مورد کانال کشی است. در بخش اول در مورد کلیات و حدود و دامنه کار صحبت شده است. در بخش دوم در مورد انتخاب مصالح و در بخش سوم تا ششم در مورد نحوه ساخت کانال های گرد و چهارگوش و اجرای آنها صحبت شده است. در بخش هفتم کانال کشی در خارج ساختمان مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش هشتم در مورد بست و آویز مربوط به کانال ها مطالبی آورده شده است. در بخش نهم در مورد دریچه های هوا و انواع آنها، همچین ساخت و نصب آنها صحبت شده است. در بخش دهم و انتهایی نیز در مورد دودکش ها صحبت شده است.

فصل چهارم نشریه ۱۲۸ : عایق کاری

فصل چهارم در مورد عایق کاری میباشد. در فصل اول مشابه باقی فصل ها در مورد دامنه و حدود کار این فصل صحبت شده است. در بخش دوم در مورد انواع عایق ها و ضخامت و باقی پارامترها صحبت شده است. در بخش سوم در مورد نگهداری عایق ها به صورت مکانیکی یا شیمیایی بحث شده است. در بخش چهارم در مورد روکش عایق ها و در بخش پنجم درباره آماده سازی لوله ها برای عایق کاری صحبت شده است. در بخش های ششم تا نهم در مورد عایق کاری لوله ها، کانال ها، دودکش ها و تجهیزات در استانداردهای مختلف صحبت شده است. در بخش دهم و انتهایی نیز در مورد اجرای روکش عایق ها صحبت شده است.

فصل پنجم نشریه ۱۲۸ : لوله های ترموپلاستیک

فصل پنجم به لوله های ترموپلاستیک اختصاص دارد. در بخش های مختلف این فصل در مورد کاربرد این لوله ها در تاسیسات سرمایی و گرمایی (لوله های تک لایه و چندلایه ترموپلاستیک)، تاسیسات بهداشتی (لوله های تک لایه پلی اتیلن مشبک، دما بالا، پلی پروپیلن، ترموپلاستیک و چندلایه ترموپلاستیک)، فاضلاب و هواکش (لوله ها و اتصالات پلیکا و پلی اتیلن) صحبت شده است.

فصل ششم نشریه ۱۲۸ : دتایل های اجرایی

فصل ششم این نشریه که شامل دو بخش است تمامی دتایل های اجرایی تاسیساتی را در بر دارد. این دتایل ها در هفت دسته بندی مختلف در این فصل آورده شده اند. سری ۱۰۰ این نقشه ها در مورد علائم نقشه کشی و علائم اختصاری، سری ۲۰۰ در مورد تاسیسات بهداشتی، سری ۳۰۰ در مورد تاسیسات گرمایی و تعویض هوا و تهویه مطبوع، سری ۵۰۰ در مورد بست ها و تکیه گاه ها و سری ۶۰۰ در مورد غلاف لوله میباشند. نقشه های سری ۱۰۰، ۲۰۰، بخشی از ۵۰۰ و ۶۰۰ در بخش اول و نقشه های سری ۳۰۰ و بخش دیگری از ۵۰۰ در بخش دو قرار دارند.

نشریه ۱۲۸ مشخصات فنی عمومی و مباحث مقررات ملی ساختمان که در مورد تاسیسات مکانیکی و فاضلابی ساختمان مباشند، مهم ترین مرجع برای مهندسان تاسیسات مکانیکی و اجرا کاران این حوزه میباشند. استاندارد IPC و استاندارد UPC که در ادامه لینک صفحات آنها قرار داده شده است، مشابه آمریکایی این استانداردها میباشند. در این استاندارد ها در مورد اصول طراحی سیستم های تاسیسات مکانیکی و فاضلابی توضیحات جامعی آورده شده است. همچنین در مورد نکات اجرایی این سیستم ها و دتایل های اجرایی مربوطه صحبت شده است.مطالعه و آشنایی با این استانداردها از پیش نیازهای هر مهندسی است که در این زمینه فعالیت میکند یا قصد فعالیت در این حوزه را دارد.

برای دانلود نشریه ۱۲۸ میتوانید از لینک زیر استفاده کنید.

دانلود نشریه ۱۲۸ مشخصات فنی عمومی تاسیسات مکانیکی