در این بخش از آموزش های تاسیساتی، قصد داریم تا در مورد نکات اجرایی لوله کشی فاضلاب صحبت کنیم. از انتخاب لوله و اتصالات پلیکا (UPVC)، چدنی، پلی اتیلن و پلی پروپیلن تا نکات اجرایی سیستم لوله کشی فاضلاب در این آموزش گنجانده شده است.

لوله پلیکا و اتصالات UPVC ستاره پلیمر گلپایگان (امپراطور گلپایگان) مطابق با استانداردهای داخلی و خارجی

انتخاب لوله و اتصالات

الف) لوله کشی فاضلاب باید در برابر فشار ۰/۳ بار (۳متر ستون آب)، از داخل و خارج به طور دائم آببند و گازبند باشد.
ب) مصالح لوله کشی فاضلاب باید در برابر دمای فاضلاب داخل لوله تا ۶۰ درجه سلسیوس مقاوم باشد.

برای انتخاب لوله و اتصالات به چه نکاتی باید توجه کنیم

الف) لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه دار

(۱) لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه دار، که اتصال لوله به لوله یا لوله به فیتینگ در آن از نوع نر و مادگی سرتنبوشه ای است، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
(۲) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۳) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی، لبه یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.
(۴) استفاده از لوله و فیتینگ چدنی سرکاسه دار از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه ها و نوع اتصال، مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

ب) لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه

(۱) لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه، که اتصال لوله به لوله یا لوله به فیتینگ در آن با استفاده از واشر لاستیکی و بست فولادی زنگ ناپذیر و پیچ و مهره انجام میگیرد، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

(۲) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۳) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی، لبه، یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.

(۴) سطح دهانه فیتینگ و قطر خارجی آن باید با دهانه لوله کاملاً برابر باشد تا امکان آب بندی کامل فراهم شود.
(۵) استفاده از لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

پ) لوله وفیتینگ پلی وینیل کلراید (PVC)

(۱) لوله پلیکا و اتصالات (UPVC) باید از نوع سخت و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:
(۲) در استاندارد EN 1329 لوله های با علامت “B” برای نصب در طبقات ساختمان، لوله های با علامت “D” برای دفن در خاک و لوله های با علامت “BD” برای نصب در طبقات ساختمان یا دفن در خاک اختصاص دارند.
(۳) در استاندارد ISO 3633 لوله های با علامت”A” برای لوله کشی آب باران و هواکش فاضلاب، و لوله های با علامت “B” برای لوله کشی فاضلاب، هواکش فاضلاب و آب باران اختصاص دارند.
(۴) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۵) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی، لبه، یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.
(۶) استفاده از لوله و اتصالات UPVC از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

ت) لوله و فیتینگ پلی اتیلن (PE)

(۱) لوله و فیتینگ پلی اتیلن با چگالی بالا باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

در استاندارد ،EN 1519 لوله های با علامت “B” برای نصب در طبقات ساختمان و لوله های با علامت “BD” برای نصب در طبقات ساختمان و نیز دفن در خاک (در زیر کف پایین ترین طبقه ساختمان) اختصاص دارند.
(۳) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۴) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی، یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.
(۵) استفاده از لوله و فیتینگ پلی اتیلن از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

ث) لوله و فیتینگ پلی پروپیلن (PP)

(۱) لوله و فیتینگ پلی پروپیلن که اتصال لوله به لوله یا لوله به فیتینگ در آن از نوع نر و مادگی و به کمک حلقه لاستیکی است، باید طبق استانداردهای زیر باشد:
(۲) در استاندارد EN 1451 لوله های با علامت “B” برای نصب در طبقات ساختمان، لوله های با علامت “D” برای دفن در خاک (در زیر کف پایین ترین طبقه ساختمان) و لوله های با علامت “BD” برای نصب در طبقات ساختمان یا دفن در خاک اختصاص دارند.
(۳) فیتینگ باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۴) حلقه لاستیکی باید در برابر اثر فاضلاب مقاوم باشد.
(۵) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی، لبه، یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.
(۶) استفاده از لوله و فیتینگ پلی پروپیلن از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

ج) لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه

(۱) لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

(۲) کاربرد لوله های فولادی گالوانیزه در خاک ( زیر کف پایین ترین طبقه یا در محوطه) مجاز نیست.

(۳) اتصالات باید از استانداردی انتخاب شود که با استاندارد لوله هماهنگ باشد.
(۴) سطح داخلی فیتینگ نباید برآمدگی، لبه، یا تغییر سطح مقطع (جز تبدیل) داشته باشد.
(۵) استفاده از لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار، اندازه ها و نوع اتصال مشابه استانداردهای مقرر شده و مورد تأیید باشد.

نکات اجرایی لوله کشی فاضلاب

مهم ترین نکات اجرایی لوله کشی فاضلاب را اینجا باهم مرور میکنیم.

الف) اجرای لوله کشی باید توسط کارگران آموزش دیده و ماهر صورت گیرد و از طرف کارشناسان موسسات مسئول نظارت و سرپرستی شود.
ب) لوله کشی باید با توجه به صرفه جویی در مصالح و دستمزد، حفاظت در برابر خرابی و آسیب دیدگی، خوردگی، یخ بندان، گرفتگی، تراکم هوا در مسیر جریان و جلوگیری از سر و صدای مزاحم جریان فاضلاب اجرا شود.

پ) لوله کشی باید به ترتیبی اجرا شود که جریان فاضلاب به طور ثقلی از لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده های آب، دور شود و از طریق شاخه های افقی، لوله های رایزر و لوله اصلی افقی از ساختمان خارج شود.

(۱) شیب لوله های افقی باید طبق الزاماتی که در پست “شیب لوله کشی فاضلاب” گفتیم تا حد ممکن یکنواخت باشد. اگر تغییر در شیب لازم شود باید در محل تغییر شیب دریچه بازدید نصب شود.
(۲) لوله باید تا حد ممکن مستقیم نصب شود. اگر تغییر جهت لازم شود باید از انواع زانوهای پیش ساخته استفاده شود. حداکثر زاویه اتصالات در تغییر جهت لوله های اصلی ۴۵ درجه است.
(۳) تغییر سطح مقطع لوله کشی باید تدریجی و با واسطه تبدیل صورت گیرد و از تغییر ناگهانی سطح مقطع خودداری شود.
(۴) در اطراف نقاط دسترسی باید فضای کافی برای فنر زدن و رفع گرفتگی احتمالی لوله و فیتینگ پیش بینی شود.

(۵) از نصب “انتهای بسته” در انتهای شاخه افقی فاضلاب باید خودداری شود. نصب دریچه بازدید در انتهای شاخه افقی “انتهای بسته” محسوب نمیشود.
(۶) نصب دریچه بازدید باید با رعایت الزامات مقرر در فصل “۵ مبحث ۱۶ مقررات ملی ساختمان” انجام شود.
(۷) در صورت استفاده از لوله پلی اتیلن، به دلیل انبساط زیاد این لوله، باید در نقاط مناسب قطعه انبساط نصب شود.
(۸) اجرای لوله های افقی، رایزر و دوخم باید با رعایت الزامات مقرر در فصل “۵ مبحث ۱۶ مقررات ملی ساختمان” باشد.

ت) آب بندی و گاز بندی

(۱) اتصال لوله، فیتینگ و دریچه بازدید و دسترسی باید به ترتیبی صورت گیرد که در برابر فشار آزمایش پس از نصب کاملاً آب بند و گاز بند باشد.
(۲) فشار آزمایش درفصل “۵ مبحث ۱۶ مقررات ملی ساختمان” بخش “آزمایش و نگهداری” تعریف و مقرر شده است.

ث) مسیر لوله های فاضلاب

(۱) مسیر لوله کشی فاضلاب باید تا حد ممکن مستقیم و ساده باشد، در هر مورد باید کوتاه ترین و مناسب ترین مسیر انتخاب شود. از به کار بردن خم ها و تغییر جهت های تند باید خودداری شود.
(۲) لوله های فاضلابی باید تا حد ممکن به موازات دیوار، کف و سقف نصب شود.
(۳) لوله ها باید در مسیرهایی نصب شوند که دسترسی و تعمیر و تعویض آنها آسان و بدون اشکال باشد. دریچه های بازدید باید در نقاط قابل دسترس نصب شوند.
(۴) لوله های روکار فاضلاب ساختمان باید با شیب مناسب به موازات سطوح دیوار، کف و سقف نصب شوند و با بست در محل نصب محکم و ثابت باقی بمانند.
(۵) در عبور لوله از دیوار، سقف، و کف، فضای اطراف لوله از هر دو طرف باید با مصالح ساختمانی مناسب کاملاً پر شود. اگر لوله از جدار فضای تر عبور میکند، دور لوله در محل عبور از دیوار، کف یا سقف باید با مواد آب بند حفاظت شود.
(۶) لوله هایی که از دیوار خارجی ساختمان عبور میکنند یا از داخل خاک زیرزمین، پس از عبور از کف سازی، وارد فضای ساختمان میشوند، باید از داخل غلاف لوله عبور کنند. دور لوله، در دو طرف دیوار یا کف سازی، باید با مواد آب بند کاملاً مسدود شود.
(۷) لوله کشی فاضلاب باید طوری اجرا شود که بار اسکلت و سازه ساختمان، یا انبساط ساختمان، روی آن اثر نگذارد.
(۸) مسیر لوله کشی فاضلاب باید طوری انتخاب شود که لوله تا حد امکان از درزهای انبساط ساختمان عبور نکند. اگر عبور لوله از درز های انبساط ساختمان ناگزیر باشد باید روی لوله در محل عبور از درز انبساط ساختمان قطعه انبساط با جدار صاف داخلی نصب شود. نصب قطعه انبساط روی لوله، در عبور از درز های انبساط ساختمان، در پایین ترین طبقه ساختمان الزامی نیست.
(۹) اگر لوله در داخل ترنچ، خزیده رو یا شفت نصب میشود، باید برای دسترسی و نگهداری و آزمایش و تمیز کردن، در اطراف آن جای کافی پیش بینی شود.
(۱۰) در جایی که لوله فاضلاب در خاک دفن میشود و احتمال عبور وسایل حمل و نقل، تحمل بار مخازن و تأسیسات سنگین وجود دارد، لوله باید در زیر بلوک بتنی (یا داخل کانال بتنی) حفاظت شود. اگر اتصال لوله و فیتینگ در داخل بلوک بتنی قرار گیرد باید برای دسترسی به آن پیش بینی لازم به عمل آید.
(۱۱) در عبور لوله از دیوار، کف و سقف باید مقررات آتش سوزی مربوط به این جدارها در مورد فضای دور لوله نیز رعایت شود و دور لوله با مواد مقاوم در برابر آتش، با مقاومتی برابر آنچه برای جدار ساختمانی تعریف شده، پر شود.
(۱۲) در صورتی که لوله فاضلاب مدفون در محوطه خصوصی ملک در مجاورت لوله آب مصرفی باشد، لوله فاضلاب باید دست کم ۳۰ سانتیمتر پایین تر از لوله آب قرار گیرد و در صورت اجرای هم سطح، حداقل فاصله افقی بین دو لوله نباید کمتر از ۳ متر باشد.
(۱۳) لوله کشی پلیمری اگر روکار نصب میشود نباید در معرض تابش مستقیم نور آفتاب باشد.

با ادامه مبحث نکات اجرایی لوله کشی فاضلاب با ما همراه باشید

اتصالات

الف) کلیات

(۱) اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ و فیتینگ به فیتینگ در لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان باید طبق الزامات این قسمت از مقررات انجام شود.
(۲) انواع اتصال باید در فشار آزمایش پس از نصب، به ترتیبی که در بخش آزمایش و نگهداری مقررات ملی ساختمان مقرر شده است، آب بند و گاز بند باشند.
(۳) پیش از اتصال، دهانه های لوله و فیتینگ باید از مواد اضافی پاک شود و سطوح داخلی لوله و فیتینگ از هرگونه مواد اضافی، که ممکن است در برابر جریان فاضلاب ایجاد مانع کند،کاملاً تمیز شود. دهانه انتهای لوله و فیتینگ باید کاملاً باز باشد و سطح داخلی فیتینگ برابر سطح مقطع لوله باشد.
(۴) هنگام اجرای اتصال نباید مواد درز بندی، از درز محل اتصال، وارد لوله شود.

ب) اتصال لوله و فیتینگ چدنی سرکاسهدار

(۱) اتصال باید از نوع کنف و سرب باشد

(۲) فاصله بین سرکاسه و انتهای بدون سرکاسه لوله یا فیتینگ، که در داخل آن قرار میگیرد، باید کاملاً خشک و تمیز باشد و ابتدا در آن کنف کوبیده شود. کنف درزگیر به صورت طناب و شامل ۷ تا ۱۰ رشته منظم و تاب داده شده باشد.
(۳) سرب درزگیری باید دارای کیفیت یکنواخت، تمیز و عاری از مواد خارجی باشد. سرب مذاب روی کنف کوبیده شده ریخته شود. سرب ریزی باید به طور پیوسته و بدون انقطاع صورت گیرد. عمق سرب ریزی نباید کمتر از ۲۵ میلیمتر باشد. فاصله سطح بالای قسمت سرب ریزی شده از لبه سرکاسه نباید بیش از ۳ میلیمتر باشد.
(۴) پس از پایان سرب ریزی باید سطح بالای آن کوبیده شود تا سرب داغ همه حفره ها و گوشه ها را کاملاً پر کند.
(۵) تا پایان آزمایش لوله کشی فاضلاب، هیچگونه مواد رنگی نباید سطح درزبندی را بپوشاند.

پ) اتصال لوله و فیتینگ چدنی بدون سرکاسه

(۱) سطح خارجی دوسر لوله یا فیتینگی که به هم متصل میشوند باید کاملاً صاف باشد. لبه انتهایی دو سرباید، با قطر خارجی کاملاً مساوی باشند، مقابل یکدیگر و کاملاً روی هم قرار گیرند.
(۲) یک لاستیک آب بندی مخصوص، به شکل لوله و مقاوم در برابر اثر فاضلاب، طبق دستور کارخانه سازنده لوله، باید روی دو سر لوله یا فیتینگ قرار گیرد.
(۳) آب بندی و درز بندی لاستیک آب بندی روی قسمت انتهایی هر سر لوله یا فیتینگ باید با استفاده از بست های حلقوی، از تسمه های فولادی زنگ ناپذیری انجام گیرد که با پیچ و مهره روی لاستیک آب بندی محکم میشوند. تسمه های فولادی باید طبق دستور کارخانه سازنده باشد و سفت کردن پیچ و مهره باید طوری باشد که روی محیط لاستیک آب بندی فشار یکنواختی وارد شود.

ت) اتصال لوله و فیتینگ پی وی سی (P.V.C) پلیکا

(۱) اتصال باید با چسب مخصوص و در حالت سرد صورت گیرد.
(۲) نوع چسب و روش اتصال باید طبق دستور کارخانه سازنده لوله باشد.

ث) اتصال لوله و فیتینگ پلی اتیلن (PE)

(۱) اتصال باید در حالت گرم و بدون اضافه کردن مواد خارجی انجام شود.
(۲) اتصال با ذوب کردن لبه دهانه های دو قسمت لوله و فیتینگ صورت گیرد. ابتدا دهانه دو قطعه در قالب مخصوص قرار میگیرد و گرم میشود. بر اثر گرم شدن، سطوح مقابل هم ذوب و در هم تنیده و یکپارچه میشود.
(۳) دمای ذوب باید طبق دستور کارخانه سازنده لوله باشد

ج)اتصال لوله و فیتینگ پلی پروپیلن (PP)

(۱) اتصال باید به کمک حلقه لاستیکی، در حالت سرد، با استفاده از مواد روان کننده پیشنهادی کارخانه سازنده و بدون اضافه کردن مواد خارجی انجام گیرد.
(۲) در این اتصال انتهای بدون سرکاسه لوله یا فیتینگ در داخل دهانه سرکاسه دار قطعه دیگر که در آن یک حلقه لاستیکی قرار میگیرد، با فشردن (پوش فیت) آب بند و گاز بند میشود.
(۳) حلقه لاستیکی باید طبق دستور کارخانه سازنده لوله باشد.

چ) اتصال لوله و فیتینگ فولادی گالوانیزه

(۱) اتصال لوله و فیتینگ باید از نوع دنده ای باشد.
(۲) نوع دنده لوله یا فیتینگ باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

مقالات دیگر ما در مورد لوله و اتصالات پلیکا! – فرآیند تولید لوله پلیکا ( U-PVC )- لوله کشی فاضلاب ساختمان– نشریه ۱۲۸– انواع لوله پلیکا – UPVC , CPVC , OPVC و MPVC- دانلود مباحث مقررات ملی ساختمان (آخرین ویرایش)

ح) در لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان استفاده از انواع اتصال های زیر مجاز نیست:

(۱) اتصال با سیمان یا بتن؛
(۲) اتصال با خمیرهای قیردار؛
(۳) اتصال با رینگ های لاستیکی برای لوله های با قطرهای متفاوت؛
(۴) استفاده از چسب برای اتصال لوله و فیتینگ پلاستیکی ناهمجنس.

خ) اتصال لوله فاضلاب به لوازم بهداشتی

(۱) اتصال انشعاب خروجی فاضلاب لوازم بهداشتی به شاخه افقی فاضلاب باید با زاویه بیش از ۱۵درجه باشد و جریان فاضلاب از لوازم بهداشتی به آن به طور ریزشی (ثقلی) صورت گیرد.
(۲) اتصال انشعاب خروجی فاضلاب لوازم بهداشتی به شاخه افقی، لوله قائم یا لوله اصلی باید قابل جدا شدن باشد.
(۳) این اتصال باید کاملاً آب بند و گاز بند باشد.

امیدوارم از نکاتی که در این پست برای شما جمع آوری کرده بودیم حداکثر استفاده رو برده باشید. 

برای اجرای اصولی سیستم فاضلاب ساختمان با لوله های با کیفیت و استاندارد ستاره پلیمر گلپایگان را به خاطر بسپارید