سایزینگ لوله فاضلاب، یکی دیگر از مسائل مهم در حوزه طراحی سیستم فاضلاب ساختمان است. سایز، شیب لوله ها و نحوه اجرا در کیفیت عملکرد این سیستم تاثیر بسیار زیادی دارد. از این رو در این مقاله قصد داریم تا نحوه سایزینگ لوله های فاضلاب، ونت و آب باران را خدمت شما عزیزان توضیح دهیم.
لوله و اتصالات پلیکا ستاره پلیمر گلپایگان با نام تجاری امپراطور گلپایگان
در مقاله قبل در مورد سایزینگ لوله های آب سرد و گرم ساختمان صحبت کردیم. گفتیم که دو روش انتقال آب در این سیستم ها وجود دارد، یکی روش فشاری و از طریق پمپ و بوستر پمپ و دیگری به صورت ثقلی. در سیستم فاضلاب ساختمان، انتقال فاضلاب فقط به شکل ثقلی امکان پذیر است. به همین علت شیب لوله ها اهمیت بسیاری دارد که قبلا در مقاله شیب لوله های فاضلاب به صورت مفصل توضیح داده شده است.
سیستم فاضلاب ساختمان از بخش های زیر تشکیل شده است:
- تجهیزات فاضلابی مانند توالت ایرانی، توالت فرنگی، روشویی، ماشین ظرفشویی و لباسشویی و …
- لوله های فاضلاب (Waste or Sewage)
- لوله تخلیه آب باران (Rain Water or Rain Drain)
- لوله ونت فاضلاب (Vent)
- چاه یا سپتیک تانک در صورتی که فاضلاب ذخیره شود.( در غیر این صورت به اگو شهری متصل میشود)
طبق مبحث ۱۶ مقررات ملی ساختمان، شیب مجاز لوله های فاضلاب باید بین ۰.۵ تا ۴ درصد باشد ولی به صورت اجرایی این عدد بین ۱ تا ۲ درصد است. در صورتی که شیب زیاد باشد، فاضلاب سنگین تخلیه نمیشود.
یکی از نکات حائز اهمیت در لوله کشی فاضلاب این است که مجاز به استفاده از زانوی ۹۰ درجه نیستیم و میبایستی از زانوی ۴۵ درجه استفاده کنیم.
سیفون
سیفون یا شترگلو تجهیزی است که در خروجی فاضلاب تجهیزات مختلف نصب میشود تا از برگشت بوی فاضلاب به داخل ساختمان جلوگیری کند. همچنین از ورود حشرات از طریق فاضلاب به داخل فضای بهداشتی و ساختمان جلوگیری میشود. سایز سیفون لزوما با انشعاب افقی فاضلاب یکی نیست، که در این صورت از تبدیل برای آن استفاده میشود. سایز سیفون مطابق با مبحث ۱۶ مقررات ملی، طبق جدول زیر محاسبه میشود.
دریچه بازدید
دریچه بازدید (Clean Out) که آن را به اختصار با C.O. نشان میدهند، نقش مهمی در فاضلاب ساختمان دارد که خیلی اوقات نادیده گرفته میشود. از دریچه بازدید زمانی استفاده میشود که برای خط لوله فاضلاب مشکلی به وجود آمده باشد. یکی از مکان هایی که از دریچه بازدید استفاده میکنیم، مکان هایی است که تغییر زاویه ۹۰ درجه داریم، مثل پایین ترین نقطه در رایزر فاضلاب ساختمان.
نحوه نمایش لوله های فاضلاب در نقشه های تاسیساتی
در جدول زیر از نشریه ۱۲۸ ، علائم اجرایی لوله های فاضلاب را در نقشه های تاسیساتی میبینید.
همانطور که در جدول میبینید، نحوه نمایش لوله های ونت و فاضلاب در نقشه ها به صورت خط ممتد و خط چین میباشد. لوله فاضلاب معمولا در نقشه های تاسیساتی به صورت خط ممتد ساده و بدون نوشته نمایش میدهند.
سایزینگ لوله های فاضلاب، ونت و آب باران
سایزینگ لوله فاضلاب
برای سایزینگ لوله های فاضلاب طبق روند زیر پیش میرویم :
مرحله ۱ :
مقدار DFU که باید از خط فاضلاب تخلیه شود را محاسبه میکنیم.
مرحله ۲ :
در این مرحله بر اساس افقی یا عمودی بودن لوله ها بر اساس جداول استاندارد، سایز لوله مورد نظر را مشخص میکنیم.
تبصره : لوله هایی که حاوی فاضلاب سبک هستند، فارق از مقدار DFU باید حداقل ۲ اینچ، و لوله هایی که فاضلاب سنگین دارند، حداقل باید ۴ اینچ سایز شوند.
میزان DFU تجهیزات مختلف را میتوانید در جدول زیر مشاهده کنید.
در جدول زیر مقدار DFU بر مبنای قطر سیفون یا قطر لوله تخلیه فاضلاب آمده است.
دو جدولی که در ادامه آمده است، برای مرحله دوم سایزینگ لوله های فاضلاب میباشد. نکته ای که در این جدول باید توجه کنید این است که، قطر لوله افقی اصلی فاضلاب ساختمان بر طبق جدول دوم سایز میشود و جدول اول مختص انشعاب های افقی و رایزر فاضلاب است.
همچنین سایز لوله رایزر فاضلاب ساختمان از پایین ترین نقطه تا بالاترین نقطه نباید تغییر کند، مگر اینکه سایز لوله در طبقات بالاتر، از نصف سایز لوله رایزر فاضلاب در طبقات پایینی کمتر شود.
سایزینگ لوله ونت
برای سایزینگ لوله ونت یا هواکش فاضلاب، ابتدا سایز لوله فاضلاب و مقدار DFU تخلیه شده به لوله را محاسبه میکنیم. سپس با دانستن ارتفاع لوله ونت میتوانیم به کمک جدول زیر سایز لوله رایزر ونت (جدول سایزینگ انشعاب افقی ونت متفاوت است) را مشخص کنیم. دانستن دو نکته خیلی مهم است :
اول اینکه اجرای ونت فاضلاب روی تاج سیفون مجاز نیست.
دوم اینکه فاصله نقطه اتصال لوله ونت به شاخه افقی فاضلاب تا نقطه سرریز نباید از دو برابر سایز لوله فاضلاب کمتر باشد.
برای آشنایی با ونت و خشک و تر اینجا کلیک کنید
در جدول دوم که در زیر میبینید حداکثر فاصله نقطه اتصال ونت به انشعاب افقی فاضلاب تا سرریز سیفون تجهیز آمده است.
در جدول زیر شرایط سایزینگ انشعاب افقی لوله ونت فاضلاب را میبینید. طبق توصیه مبحث ۱۶ مقررات ملی ساختمان، اگر طول کل انشعاب کمتر از ۱۲ متر است، سایز لوله هواکش حداقل نصف سایز لوله فاضلابی که از آن انشعاب میگیرد باشد. در صورتی که این طول بیشتر از ۱۲ متر است، سایز لوله ونت یک سایز بزرگتر در نظر گرفته میشود. حداقل سایز لوله ونت ۱ ¼ میباشد.
سایزینگ لوله آب باران
برای تعیین سایز لوله آب باران از ۳ جدولی که در زیر آمده استفاده میشود. جداول زیر بر مبنای حداکثر بارندگی به مقدار ۱ اینچ در یک ساعت مداوم است و در صورتی که مقدار بارش کمتر یا بیشتر از این مقدار باشد، ابتدا باید سطح اصلاح شده بام را محاسبه کرد و سپس از جداول زیر استفاده کرد. برای محاسبه سطح اصلاح شده بام، سطح واقعی بام را در میزان بارش به میلیمتر ضرب کرده و سپس حاصل را بر ۱۰۰ تقسیم میکنیم.
به زودی در ادامه این مقاله در مورد جمع آوری فاضلاب و روش های آن صحبت خواهیم کرد
با ما همراه باشید
منتظر نظرات گرم و پر محبتتون هستیم
ممنونم بابت اطلاعات فنی و کاربردیتون
ممنون بابت حسن توجهتون